ANA SAYFA » KIRK BİR KERE İSTANBUL » Kırk Bir Kere İstanbul'dan Seçmeler » Hacı Selim Ağa Kütüphanesi
ŞÂD ETTİ, ŞÂD OLSUN
...
Kütüphaneye tayin edilecek ilk hafız-ı kütüb, bugünün ifadesiyle diğerlerinin müdürü olacaktır. Günlüğü seksen akçeye gelecek, kütüphanenin meşrutasında ikamet edecek, vazife mahallini tenha koymayacak ve haftanın beş günü, her sabah öğrenci okutacaktır. Hulâsa bir ehl-i ilim ve sahib-i fazl kimesne hafız-ı kütüb-ü evvel olabilecektir. Nihayet aranılan vasıflarda birine vazife verilir ve hafız-ı kütüb-i sanî ve salis olacak, tedris-i ilme kadir [iki] kimesne daha bulunur.
Hafız-ı kütübleri iğne deliğinden geçirir Hacı Selim Ağa. Zira emanetin teslim edileceği kişiyi seçmek, kütüphaneyi inşa ettirmekten daha zordur. Bu sebeple, her ne şartla olursa olsun kendi yerlerine başkasını vekil tayin edip kütüphaneden ayrılmamaları gerektiğini tembih edip durur. İşbu üç nefer hafız-ı kütüb efendiler ile iki nefer yamak efendiler bilâ özr-i şer’i hizmetlerine âharı tevkil etmeyüb hizmetlerin bi’nefs eda eyliyeler. Herhangi bir sebeple yola dahi çıkıp kütüphaneyi tenha bırakırlarsa, vazifelerini ellerinden alacağını ifade etmek için de “Tarike duhul edeni olur ise bi-ma’rifet mütevelli hafız-ı kütüblüğü ref oluna.” diyerek söylediklerinde ne kadar ciddi olduğunu gösterir.
...
Metnin tamamı için: Kırk Bir Kere İstanbul, Şule Yayınları, 2013, sf. 49-56.
Yıl 1754. Aylardan Aralık. Külliyesine altı yıl bağışlayan, Saliha Sultan’dan doğma I.Mahmut, Şehsuvar Sultan’dan doğma kardeşi III.Osman’ın fermanıyla kendi külliyesine değil, Yeni Camii Türbesi’ne defnedildi. Haksızlığı göre göre padişah buyruğu karşısında lâl oldu diller. III.Osman’ın, abisini kendi külliyesine defnettirmemedeki gerçek maksadı, abisinin ölümünden bir yıl sonra anlaşıldı.
Bir gelenek daha vardı ki bu da Bedesten’in yüzünün her sabah duayla yıkanmasıydı. Kuyumcular Kapısı’nın arkasından “Buyurun duaya!” diye gürleyen ses, kapı kapı bütün dükkânları dolaşır, bir çırpıda muhafızlar dolabının önüne toplardı esnafı. Sultanın ve askerin selâmetine dua, gelmiş geçmiş esnafın ruhlarına rahmet niyaz edilirdi.
Güneşi bile unutmuş toprak, gül vermeyi öğrenir onun elinde. Saçlarının telleri birbirine karışmış ağaçlar, kendilerine çeki düzen vermeyi… Gözleri de hayran bırakır tekke böylece, gönülleri olduğu kadar. Kapısından misafir eksik olmaz. Yemeğini yemeden, şerbetini içmeden kalkıp giden olmadığı gibi. Bu kapıya gelip de sadakasını almayan bir fakir yoktur. Bu kapıya gelip de duasını almayan bir tek fakir: Vezirler, paşalar, divan erbabı, esnaf, halk…
İsminden de anlaşılacağı gibi Valide Han’ın sadece büyüklüğüne bakarak bile yaşı tahmin edilebilir. Zira on yedinci asra gelinceye kadar hanlar ya tek avluludur ya da çift avlulu; ya tek katlıdır ya da çift katlı. Büyük Valide Han, kendi asrında üçüncü avlusu yapılan ilk handır ki on yedinci asır, han inşasının zirveye ulaştığı, on sekizinci asır da kemale erdiği dönemdir.
